Koronavirus
Koronavirusi su uobičajeni uzroci obično blagih do umerenih oboljenja gornjih disajnih puteva, poput prehlade, sa simptomima koji mogu uključivati curenje iz nosa, groznicu, grlobolju, kašalj ili opšti osećaj bolesti. КOVID-19 je zarazna bolest koja može uticati na ljude svih uzrasta na mnogo načina. Najopasnije je kada se virus širi iz gornjih disajnih puteva u pluća i izazove virusnu upalu pluća ia posledično i oštećenje pluća koje dovodi do sindroma akutnog respiratornog distresa (ARDS), što narušava sposobnost tela da održava potrebne nivoe kiseonika u krvotoku. Istraživanja pokazuju da su mnogi neurološki simptomi ove bolesti verovatno rezultat široko rasprostranjenog imunološkog odgovora tela na infekciju, a ne virusa koji direktno inficira mozak ili nervni sistem. Kod nekih ljudi, infekcija SARS-CoV-2 izaziva preterano reaktivan imunološki sistem koji takođe može oštetiti telesne sisteme.
Većina ljudi zaraženih virusom SARS-CoV-2 neće imati nikakve ili će imati blage do umerene simptome povezane sa mozgom ili nervnim sistemom. Međutim, većina pojedinaca hospitalizovanih zbog virusa ima simptome povezane sa mozgom ili nervnim sistemom, najčešće uključujući bolove u mišićima, glavobolju, vrtoglavicu i promenjeni ukus i miris. Neki ljudi sa KOVID-19 ili u početku imaju, ili u bolnici razvijaju, dramatično stanje zbunjenosti koje se naziva delirijum. Iako retko, KOVID-19 može izazvati epileptičke napade ili velike moždane udare. Mišićna slabost, povreda nerva i sindromi bola česti su kod ljudi kojima je potrebna intenzivna nega tokom infekciea. Takođe postoje vrlo retki izveštaji o stanjima koja se razvijaju nakon infekcije SARS-CoV-2, kao što se ponekad dešava sa drugim vrstama infekcija. Ovi poremećaji uključuju upale u nervnom sistemu : Gilan Bareov sindrom, transverzalni mijelitis, leukoencefalopatiju. Navedeni poremećaji mogu dakle zahvatiti sve nivoe nervnog sistema, počevši od velikog mozga pa do perifernih nerava.
Infekcija uzrokuje da neke arterije i vene – uključujući one u mozgu – postanu tanke, oslabe i procure. Prekidi u malim krvnim sudovima izazvali su krvarenje u mozgu kod nekih ljudi sa infekcijom KOVID-19. Studije na ljudima koji su umrli zbog infekcije COVID-19 pokazuju propusne krvne sudove u različitim delovima mozga koji omogućavaju vodi i mnoštvu drugih molekula, kao i krvnim ćelijama koje su normalno isključene iz mozga da se kreću iz krvotoka u mozak. Ovo curenje, kao i nastala upala oko krvnih sudova, mogu prouzrokovati višestruka mala područja oštećenja. KOVID-19 takođe dovodi do grupisanja krvnih zrnaca i stvaranja ugrušaka u arterijama i venama po celom telu. Ove blokade smanjuju ili blokiraju protok krvi, kiseonika i hranljivih materija koje su ćelijama potrebne za funkcionisanje i mogu dovesti do moždanog udara ili srčanog udara. Kao posledica ovih poremećaja mozak u celini ili neki njegovi delovi ostaju bez dovoljno krvi i kiseonika, samim tim dovodeći do šarenolike simptomatologije.
Srećom, ljudi koji imaju blage do umerene simptome obično se oporave za nekoliko dana ili nedelja. Međutim, neki ljudi koji su imali samo blage ili umerene simptome KOVID-19 nastavljaju da doživljavaju disfunkciju telesnih sistema-naročito u plućima, ali i jetri, bubrezima, srcu, koži, mozgu i nervnom sistemu u celini-mesecima nakon što su preležali infekciju. U retkim slučajevima, kod nekih osoba mogu se razviti novi simptomi (koji se nazivaju posledice) koji potiču od, ali nisu bili prisutni u vreme početne infekcije. Ljudi kojima je potrebna intenzivna nega zbog sindroma akutnog respiratornog distresa, bez obzira na uzrok, obično imaju dug period oporavka.
Post-akutni efekti obično uključuju umor u kombinaciji sa nizom drugih simptoma. To može uključivati probleme sa koncentracijom i pamćenjem, poremećaje spavanja, promenjivu brzinu otkucaja srca i naizmenični osećaj topline ili hladnoće, kašalj, nedostatak daha, probleme sa spavanjem, mučninu, malaksalost nakon napora i bol u mišićima, zglobovima i grudima. Još nije poznato kako infekcija dovodi do ovih upornih simptoma i zašto kod nekih pojedinaca da, a kod drugih ne.
Kod nekih ljudi pokazalo se da odgovor na koronavirus povećava rizik od moždanog udara, demencije, oštećenja mišića i živaca, encefalitisa i vaskularnih poremećaja. Neki istraživači misle da neuravnotežen imunološki sistem uzrokovan reakcijom na koronavirus može dovesti do autoimunih bolesti, ali je prerano za reći. Anegdotski izveštaji o drugim bolestima i stanjima koja mogu biti izazvana odgovorom imunološkog sistema na KOVID-19 uključuju parainfektivna stanja koja se javljaju u roku od nekoliko dana do nekoliko nedelja nakon infekcije:
A) Višesistemski inflamatorni sindrom – koji izaziva upalu u krvnim sudovima tela
B) Transverzalni mijelitis – upala kičmene moždine
V) Gilan -Bareov sindrom (ponekad poznat i kao akutni poliradikuloneuritis) – retki neurološki poremećaj koji može da varira od kratke slabosti do gotovo razorne paralize, ostavljajući osobu nesposobnom da samostalno diše
G) Disautonomija – disfunkcija autonomnog nervnog sistema, koja je uključena u funkcije kao što su disanje, rad srca i kontrola temperature
D) Akutni diseminirajući encefalomijelitis (ADEM) – napad na zaštitni mijelinski omotač nervnih vlakana u mozgu i kičmenoj moždini
Đ) Akutna nekrotizujuća hemoragična encefalopatija – retka vrsta bolesti mozga koja izaziva lezije u određenim delovima mozga i krvarenje koje može izazvati smrt tkiva
E) Paralize facijalnih živaca što dovodi do slabosti mišića lica
Ž) Simptomi slični Parkinsonovoj bolesti prijavljeni su kod nekoliko pojedinaca koji nisu imali porodičnu istoriju ili rane znakove bolesti
S toga simptomi KOvid-19 bolesti od strane nervnog sistema su jako značajni i mora se na njih obratiti pažnja kod obolelih osoba i onih koji su preležali KOVID_19 infekciju.
